Half maart rondde Annemarie Wuister haar huisartsenopleiding af, klaar om enthousiast aan haar nieuwe baan als waarnemend huisarts te beginnen. Ze had al een mooi plan voor ogen; eerst waarnemen in haar thuisstad Den Haag en omstreken om hierna naar het prachtige Caribische eiland Aruba te vertrekken. Daar zou zij een maand lang op een huisartsenpost gaan werken en in haar vrije tijd gaan kitesurfen.
Precies op het moment van afstuderen van Annemarie begint de overheid met het invoeren van landelijke maatregelen. Er komt al snel een streep door haar plan om een maand als waarnemend huisarts te werken op Aruba. Daarnaast wordt de reguliere huisartsenzorg in Nederland sterk gereduceerd, waardoor waarnemen in een praktijk geen optie blijkt.
Annemarie is echter geen persoon die thuis op de bank kan blijven zitten als de wereld om haar heen in crisis verkeerd. Daarbij is het niet de eerste epidemie of crisis die ze meemaakt. Eerder deed ze onderzoek naar de Q-koorts epidemie, maakte ze de influenza epidemie in de winter van 2015 mee als arts-assistent op de IC en werkte ze in de vluchtelingenkampen van Lesbos en Samos (zie shock en trauma op Lesbos). Bovendien concludeert ze dat het belangrijk is om je in dit soort situaties flexibel op te stellen. Hierom gaat ze aan de slag op speciale ‘COVID-posten’. Daar worden voor de huisartsen in de regio alle COVID-verdachte patiënten op een centraal punt beoordeeld. De gedachte hierbij is dat er dan een dokter met adequate bescherming veel patiënten kan beoordelen om beschermingsmiddelen te besparen en dat COVID-verdachte patiëntenstromen zich niet veel verspreiden over verschillende huisartsenpraktijken.
Tegelijkertijd ziet zij de rest van haar werkzaamheden afnemen en haar agenda blijft als ZZP’er angstvallig leeg. Eigenlijk meer per toeval stuurt zij haar oude werkgever, intensivist Koeman in het Haga ziekenhuis een mailtje, of zij niet nog wat extra hulp nodig hebben. Tegen haar eigen verwachting in, werd daar zeer positief op gereageerd. Op de Intensive Care werden extra handen erg gewaardeerd; de 18 IC-bedden werden opgeschaald 28 bedden, waarvan er op een gegeven moment 24 bezet waren met COVID-patiënten. Voor ze het wist stond ze als kersverse huisarts opeens weer in een wit pak en op OK klompen naast een beademingsapparaat. Een hele unieke en overweldigende ervaring.
Mentaal was het erg schakelen. “Als huisarts bouw ik een band op met mijn patiënten, sta ik open in het contact en ben ik getraind in het hebben van empathie. Op de IC worden vrijwel alle patiënten beademd, dus het communiceren en contact maken met patiënten was nu niet eens aan de orde. Het werken op de Intensive Care is heel intens, het kan levensreddend zijn, maar ook volledig mis gaan en daarin heel hard en onvoorspelbaar zijn.”
Bezoek was in het begin van de crisis niet toegestaan vanwege het tekort aan persoonlijke beschermingsmiddelen. Ook mogen COVID-patiënten vanwege het besmettingsrisico geen persoonlijke eigendommen meer op de kamer, zoals foto’s of kaarten. Tijdens eerdere werkzaamheden op de IC droeg face-to-face contact met familie voor een groot deel bij aan het vermenselijken van de patiënten, bij telefonisch contact is dat toch anders. Ook veranderen mensen die beademd zijn heel erg in uiterlijk. Door het vocht zwelt hun gezicht op en beginnen ze veel op elkaar te lijken. Vroeger hielpen foto’s dan om te zien hoe zo’n patiënt was voor de opname, maar dat mocht nu niet meer.
Een van de meest heftige momenten die zij nog goed kan herinneren, was dat er een patiënte kwam te overlijden waarvan de familie bij het laatste stukje aanwezig mocht zijn. Omdat deze patiënten al weken beademd was geweest, herkende de familie haar in eerste instantie niet meer en zij schrokken zo erg van deze aanblik dat ze niet in de buurt durfden te komen.
“Het is bijna onmogelijk om aan anderen uit te leggen hoe het is om op de Intensive Care te liggen” legt ze uit. Hierdoor leek familie soms niet te begrijpen hoe ziek hun geliefden waren. Ook merkt ze dat er bijvoorbeeld in de eerste lijn soms erg makkelijk gepraat wordt over een opname op de Intensive Care of zoiets als reanimatie. “Het is goed dat er nu meer aandacht is voor de periode na opname, en lengte van de revalidatieduur of de trauma’s die patiënten kunnen ontwikkelen van de behandelingen die gegeven worden, ondanks dat ze die nodig hebben om ze beter te maken.”
De afwisseling tussen de Intensive Care en de COVID-post ervaarde ze als prettig. Alhoewel het om hetzelfde ziektebeeld gaat is de presentatie op deze twee plekken vanzelfsprekend heel anders. Op de Intensive Care leek het alsof iedereen dood ging aan het ziektebeeld, terwijl zij op als huisarts ook veel mensen zag genezen thuis.
Na weken mensen te zien overlijden na een lange en moeizaam behandelingstraject op de Intensive Care, leken zelfs sommige intensivisten de moed even kwijt te raken. Gelukkig zag Annemarie toen al dat het aantal opnames vanaf de huisartsenpost flink aan het afnemen was.
Huiverig voor COVID is ze niet, “ergens hoop ik dat ik corona al heb gehad”. Wel voelt ze net als veel ondernemers de kwetsbaarheid van ZZP’er zijn.“Een periode zonder werk betekent geen inkomsten en dus ook geen doorbetaling als ik zelf ziek wordt.” Inmiddels zijn er zo veel minder COVID-patienten opgenomen op de IC dat zij daar niet meer werkt. Ze werkt nu af en toe nog op de COVID-huisartsenposten, maar ook die worden voorzichtig afgeschaald.
De nieuwe uitdaging is nu hoe we de gangbare (huisartsen-)zorg weer gaan organiseren en opschalen, op zo’n manier dat het veilig blijft. “Flexibiliteit blijft in deze situatie een van de belangrijkste eigenschappen”- aldus Annemarie Wuister.
